© Copyright 2023 by Chatschool
Najnowsze posty
Autor Joanna Leporowska
Absolwentka Filologii Nowogreckiej na UAM w Poznaniu, tłumaczka angielskiego, poliglotka i pasjonatka językoznawstwa. Już w przedszkolu zdecydowała, że musi "mówić jak Anglik" co przydało się, gdy przez ostatnie dziesięć zatrzymał ją wymarzony Londyn i praca dla Royal Academy of Arts czy Tate. Nauczanie języka angielskiego to pasja, w której od zawsze dąży przede wszystkim do pokazania żywego języka za regułkami książkowymi, czego w szkolnej edukacji często brakuje.
Słowotwórstwo (word formation) w języku angielskim nie jest tematem specjalnie lubianym przez uczących się języka. Jednak jego znajomość nie tylko wzbogaca Twoje słownictwo, ale i jest niezbędna na egzaminach czy maturze rozszerzonej.
Istnieją cztery główne sposoby na utworzenie nowych słow w języku angielskim — przedrostki (prefixes), przyrostki (suffixes), konwersja wyrazów (word conversion) i wyrazy złożone (compound words). Powstałe w ten sposób słowa mogą być inną częścią mowy niż słowo początkowe.
Spis treści:
Słowotwórstwo angielskie na egzaminach
Zadania ze słowotwórstwa pojawiają się praktycznie na wszystkich egzaminach czy maturze.
Wyglądają one mniej więcej tak:
-
We need to … (LARGE) this photograph.
Musimy uzupełnić lukę wyrazem z nawiasu w odpowiedniej formie. W tym wypadku rozwiązaniem jest czasownik enlarge — powiększyć.
Jak rozwiązywać tego typu zadania?
→ Najpierw zastanów się, o jaką część mowy chodzi. Rzeczownik? Czasownik? Przymiotnik?
→ Kiedy już to ustalisz, zastanów się nad możliwą formą nowego wyrazu.
→ Jeśli nie znasz wymaganej formy, zaufaj swojemu odczuciu i strzelaj!
Pamiętaj, częste czytanie tekstów po angielsku i nauka nowych słówek we wszystkich ich formach jest najlepszym przygotowaniem do tego typu zadań! Polecamy również rozwiązywanie jak największej ilości ćwiczeń ze słowotwórstwa.
Słowotwórstwo w pigułce
W momencie, w którym nie jesteśmy pewni formy nowego wyrazu, warto przypomnieć sobie te najczęściej spotykane:
-
niektóre czasowniki kończą się na -ise, -ate, -en
-
rzeczowniki kończą się często na: -ment, -ion, -ness, -ity
-
rzeczowniki określające zawody/ludzi kończą się często na: -er, -or, -ist, -ian
-
przymiotniki kończą się często na: -able, -ible, -ive, -al, -ic, -ed, -ing
-
przysłówki często kończą się na -ly
-
najczęściej używane przedrostki to un-, im-, in-, dis-
Słowotwórstwo angielskie — przedrostki (prefixes)
Przedrostki dodawane są na początek wyrazu podstawowego. Zmieniają one jego znaczenie — mogą np. potwierdzać lub negować jego cechy wyjściowe.
Jako przydatną ciekawostkę warto dodać, że najczęściej używanymi przedrostkami są dis-, in-, re- oraz un-. Jako że możliwości słowotwórczych jest w języku angielskim bardzo wiele, warto o tym pamiętać.
Przedrostki nadające znaczenie negatywne
Poniższe przedrostki nadają znaczenia negatywnego, stawiają nową cechę w opozycji do cechy wyjściowej lub oznaczają jej cofnięcie/brak:
a → a-, bez danej cechy
typical → atypical
moral → amoral
symmetry → asymmetry
anti → przeciw, anty-
clockwise→ anti-clockwise
abortion → anti-abortion
social → antisocial
counter → przeciw-, kontr-
to act → to counteract
productive → counter-productive
revolution → counter-revolution
de → de-, od-, przeciwieństwo/redukcja
activate → deactivate
motivate → demotivate
dis → dys-, nie-, odwrotnie
honest → dishonest
appear → disappear
advantage → disadvantage
ex → eks-
boyfriend → ex-boyfriend
boss → ex-boss
convict → ex-convict
in-, il-, im-, ir → nie-, bez
visible → invisible
legal → illegal
patient → impatient
responsible → irresponsible
mis → nie-, źle
trust → mistrust
to behave → to misbehave
treat → mistreat
non → bez-, nie-
alcoholic → non-alcoholic
stop → non-stop
smoker → non-smoker
un → nie-
happy → unhappy
fair → unfair
known → unknown
cooked → undercooked
ground → underground
Inne przedrostki
auto → auto-
autobiography, autopilot
co → współ-, razem
to exist → to coexist
author → co-author
operate → cooperate
extra → poza-, ekstra-
marital → extramarital
pay → extra-pay
curricular → extracurricular
inter → inter-, między-
national → international
racial → interracial
state → interstate
micro → mikro-
organism → micro-organism
chip → microchip
biology → microbiology
over → nad-, prze-, zbyt
to eat — to overeat
populated - overpopulated
post → po-
graduate → postgraduate
war → post-war
date → postdate
pre → przed-
war → pre-war
school → preschool
pro → popierać coś, pro
choice→ pro-choice
active → proactive
European → pro-European
re → zrobić coś ponownie
to marry → to remarry
usable → reusable
write → rewrite
semi → pół-
automatic → semi-automatic
final → semifinal
sub → pod-, sub-
title → subtitle
standard → substandard
section → subsection
super → super-, ponad
model → supermodel
rich → super-rich
natural → supernatural
trans → poprzez, przez, trans-
transatlantic, transform, transplant
ultra → ultra, super, nadzwyczajnie
light → ultralight
cautious → ultra-cautious
violet → ultraviolet
Słowotwórstwo angielskie
Słowotwórstwo angielskie — przyrostki (suffixes)
Przyrostki są dodawane na koniec słów i zmieniają jedną część mowy w inną.
Przyrostki czasownika
-ify
clear → to clarify
simple → to simplify
beauty → to beautify
-ize (AmE)/ise (BrE)
priority → to prioritise
special → to specialise
popular → to popularise
- en
strength → to strengthen
dark → to darken
wide → to widen
-ate
urine → to urinate
dehydration → to dehydrate
ventilation → to ventilate
Przyrostki przymiotnika
-able (wyraża, że coś może być zrobione)
break → breakable
rely → reliable
-al, -ial (posiadający pewne cechy)
person → personal
natural → natural
-en (zrobione z danego materiału)
gold → golden
wood → wooden
-ese (pochodzący z…)
China → Chinese
Milan → Milanese
-ful
power → powerful
doubt → doubtful
-ic (posiadający pewne cechy)
poem → poetic
energy → energetic
-ing
to dazzle → dazzling
to shock → shocking
-ish (posiadający pewne cechy)
child → childish
Sweden → Swedish
-less (pozbawiony czegoś)
care → careless
motion → motionless
-ly
coward → cowardly
week → weekly
-ous (posiadający pewne cechy)
joy → joyous
fame → famous
fun → funny
sleep → sleepy
Przyrostki rzeczownika
-age
to pack → package
orphan → orphanage
-al
to arrive → arrival
to renew → renewal
-ation/-ion
to explore → exploration
to object → objection
-ship
member → membership
hard → hardship
-ery
baker → bakery
machine → machinery
-er
to drive → driver
to train → trainer
-ism
social → socialism
sex → sexism
-ment
to punish → punishment
to treat → treatment
-ness
foolish → foolishness
happy → happiness
-ility, -ity, -ty
able → ability
stable → stability
fan → fandom
king → kingdom
Przyrostki przysłówków
-ly
slow → slowly
important → importantly
-wise
clock → clockwise
money → moneywise
side → sideways
length → lengthways
Słowotwórstwo angielskie — konwersja wyrazów (word conversion)
Konwersja wyrazów to proces zamieniania jednej części mowy w drugą bez dodawania przyrostków czy przedrostków.
Zobaczmy kilka najczęściej spotykanych przykładów konwersji wyrazów.
Konwersja czasowników akcji w rzeczownik
Czasowniki, które oznaczają ruch/akcję zamienia się w rzeczownik bez jakiejkolwiek zmiany pisowni.
to drink → a drink
to walk → a walk
to laugh → a laugh
to read → I had a good read.
to swim → I had a nice swim today.
Konwersja rzeczowników w czasowniki
Rzeczowniki, które określają konkretne rzeczy, a nie abstrakcyjne pojęcia, można użyć jako czasowniki, jeśli są one powiązane. Powstałe tak czasowniki są przechodnie.
Send me the fax later. (rzeczownik)
Can you fax me the details? (czasownik)
Pass me the water please. (rzeczownik)
Water the plants for me when I’m gone. (czasownik)
There is some wine left in the bottle. (rzeczownik)
The wine is bottled in France. (czasownik)